اختلال یادگیری ریاضی و درمان آن

اختلال یادگیری چیست؟

هر اختلالی که در آن موفقیت تحصیلی فرد با توجه به سن و آموزش و هوش، براساس آزمون‌های معیار خواندن و نوشتن و محاسبه از آنچه انتظار می‌رود بسیار کمتر باشد، اختلال یادگیری توصیف می‌شود. اختلال یادگیری یعنی رشد ناکافی مهارت‌های خاص تحصیلی که به علت بیماری جسمی یا عصبی نباشد.

این کودکان علی‌رغم هوش طبیعی در یک یا چند حوزه درسی مشکل یادگیری دارند و توانایی‌هایی مانند خواندن، نوشتن و یا ریاضیات به طور قابل توجهی کمتر از سطح توانایی عمومی کودک است. یعنی این عدم توانایی در حوزه تحصیلی خاص زیر سطح مورد انتظار براساس سن، هوش، و آموزش کلاسی کودک می‌باشد.1
 

اختلال یادگیری ریاضی

اختلال یادگیری ریاضی یک از انواع اختلالات یادگیری است. اختلال یا ناتوانی یادگیری در مورد ناتوانی های ویژه دانش‌آموزانی به کار می‌رود که از لحاظ میزان هوش و سلامت جسمانی نرمال بوده ولی در یادگیری موضوع درسی خاصی مانند خواندن یا محاسبات ریاضی دچار اشکال هستند و معمولا این مشکل به حدی است که در تحصیل و زندگی روزمره مرتبط با مهارت‌های ریاضی ایجاد اختلال کرده است. در کودکان خردسال اختلال ریاضی می‌تواند در شمارش و تشخیص اعداد تاثیر بگذارد.

همان‌طور که کودک بزرگ می‌شود ممکن است در حل مسایل ریاضی و یا به خاطر سپاری جدول‌ضرب دچار مشکل شود. کودکان مبتلا به ناتوانی در ریاضیات در زمینه درک مفاهیم ریاضی، محاسبات، خواندن یا نوشتن اعداد، حل مساله و درک روابط فضایی دچار مشکل شدید می‌باشند.

کودکان دارای ناتوانی ریاضی با وجود به کارگیری روش‌های تدریس مناسب، نمی توانند مانند همسالان خود در زمینه ریاضیات، به اندازه کافی پیشرفت نمایند.

مطالعات نشان داده‌اند که برخی از دانش آموزان دارای ناتوانی در ریاضی، دارای ناتوانی خواندن و اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی نیز هستند. براساس برخی از مطالعات نیز، گروهی از دانش آموزان تنها ناتوانی ریاضی دارند.1
 

علایم کودکان دچار اختلال ریاضی چیست؟

 

۱- اعداد در اختلال ریاضی

دانش آموزان حساب نارسا یا اختلال در یادگیری ریاضی در فراگیری دو مفهوم اساسی که برای مهارت های ریاضی بعدی اساسی هستند، می توانند مشکل داشته باشند. اول این که افراد مبتلا به اختلال ریاضی غالبا اسامی اعداد اصلی را نمی دانند (هشت برای ۸ کاربرد دارد) که ممکن است با مشکلات خواندن هم در ارتباط باشد.

دوم اینکه آنها در کمیت ها دچار مشکل می شوند و نمی توانند بگویند که کدام عدد بزرگتر و کدام کوچکتر است. این افراد نوعا اعداد بزرگتر را دشوارتر می دانند.

آنها ممکن است بدانند که ۵ از ۲ بزرگتر است ولی ندانند که ۹ از ۵ بزرگتر است و معمولا می توانند خود را به هم سالان برسانند و اگر حمایت هایی ارایه شود، این مهارت ها را کسب می کنند.
 

۲- شمارش در اختلال ریاضی

دانش آموزانی با اختلال ریاضی قادرند که قوانین اساسی شمارش هم چون شمارش بصورت متوالی و به ترتیب افزایشی و کاهشی را یاد بگیرند. با این حال، آنها مفهوم اینکه چه تعداد عضو در یک مجموعه قرار دارد را خیلی دشوار درک می کنند.

کودکان عادی یادگیری این قوانین را زمانی که ۳ تا ۴ ساله هستند شروع می کنند و روی آنها کار هم می کنند. برای مثال آنها یاد می گیرند که ما می توانیم بصورت متوالی روی یک خط عددی افقی از چپ به راست حرکت کنیم و بشماریم. با این حال، این درک در دانش آموزان حساب نارسا می تواند یک تا دو سال تاخیر داشته باشد.
 

۳- عملیات عددی در اختلال ریاضی

دانش آموزان حساب نارسا قادر به یادگیری مهارت های مربوط به عملیات عددی هستند. در عین حال، پیشرفت آنها نسبت به هم سالان عادی شان کندتر است، به این معنی که آنها نمی توانند مانند هم سالان شان حقایق عددی را به خاطر آورند و به سرعت آنها را فراموش می کنند.

آنها معمولا در ارتباط با حقایق عددی اصلی بصورت خودکار عمل نمی کنند و زمانی که از آنها خواسته می شود که مسئله ساده ای ( مانند ؟=۳+۱) را حل کنند نمی توانند بدون بهره گیری از یک راهبرد آن را حل نمایند. البته راهبردهایی که کودکان دچار اختلال ریاضی استفاده می کنند، هم زمان بر و هم کارآمد است و معمولا به خطا منجر می شود.2
 

چگونه می توان مشکل اختلال یادگیری را تشخیص داد؟

روش رایجی که برای تشخیص حساب نارسایی یا اختلال ریاضی وجود دارد، استفاده از ملاک ناهم خوانی است: تفاوت بین نمره IQ و نمره ریاضیات.

البته یک انتقاد از این روش این است که تاکید تشخیص حساب نارسایی بر نمره های ریاضیات در پایین صدک ۲۵ یا حتی ۳۵ به افزایش بیش از حد جمعیت دارای اختلال ریاضی منجر می شود.

ملاک ناهم خوانی همچنین در برآورد سهم تدریس یا دانش قبلی در ایجاد حساب نارسایی با شکست مواجه می شود و نقایص ریاضی را به عنوان یک اختلال تک بعدی معرفی می کند و بین مهارت های ریاضی تفکیک قایل نمی شود.

یک آزمون تشخیصی استاندارد که اطلاعات خاصی را در خصوص مهارت های ریاضی مختلف ( مثل فهم عدد، دانش شمارش و عملیات عددی) فراهم کند، در تشخیص دانش آموزان در معرض خطر مفید خواهد بود. متاسفانه چنین ابزارهای غربالگری جامعی در حال حاضر موجود نیست.2
 

مهارت‌هایی که تحت تأثیر اختلال یادگیری ریاضی قرار می‌گیرند

در این اختلال برخی از مهارت های مربوط به ریاضی کودک تحت تاثیر قرار می‌گیرد که عبارتند از:
 

1. انجام محاسبات مربوط به ریاضی

کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی، معمولا در هنگام آموزش‌های اولیه ریاضی در یادگرفتن مهارت‌های اولیه که ریشه آن‌ها حافظه و شناخت است، به مشکل بر می‌خورند. تحقیقات نشان داده است کودکانی که در انجام محاسبات ریاضی مشکل دارند، در مقایسه با کودکان عادی، در یک دوره دو ساله هیچ پیشرفت قابل توجهی از خود نشان ندادند.
 

2. انجام مساله های کلامی مربوط به ریاضی

این مهارت مربوط به صورت مسئله‌های ریاضی و تشخیص آن‌ها می‌باشد. در اختلال یادگیری ریاضی ممکن است که کودک در فرایند‌های مربوط به صورت مسئله‌ها همچون خواندن مسئله و به کار بردن طرحی موثر برای حل آن با مشکل مواجه شود.
 

3. روش‌ها و قواعد مربوط ریاضی

قواعد ریاضی به معنی مراحلی همچون جمع، تفریق، ضرب و تقسیم هستند که برای حل مسائل مورد استفاده قرار می‌گیرند. دانش آموزانی که اختلال یادگیری دارند، نمی‌توانند قواعد و روش‌های ریاضی را به خوبی درک کنند. این افراد، قواعد ریاضی را بسیار دیرتر از هم سالان خود می‌آموزند و برای یاد گرفتن نیاز به کمک دیگران دارند.
 

4. زبان ریاضی و اصطلاحات آن

زبان ریاضی اصطلاحاتی همچون بزرگ تر از، کوچک تر از، معادله و مساوی را شامل می‌شود. برخی از کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی، نمی‌توانند این اصطلاحات را معنی کنند در حالی که برای حل یک مسئله این موارد لازم و ضروری هستند.
 

5. توانایی مربوط به سطوح مختلف درس ریاضی

هرقدر که برنامه درسی جلوتر می‌رود و سخت تر می‌شود، ناتوانی کودک در درس ریاضی نیز بیشتر بروز پیدا می‌کند. مثلا برای یادگیری اصطلاحات تخصصی تر لازم است که دانش آموز اصطلاحات ابتدایی را به خوبی یاد گرفته باشد. به دلیل ناتوانی در یادگیری این اصطلاحات و قواعد، آموزش درس‌های بعدی نیز با مشکل مواجه می‌شود و اختلال یادگیری بیشتر بروز پیدا می‌کند.3
 

درمان ناتواتی یادگیری ریاضی

از نظر پژوهشگران هیچ دارویی برای دانش آموزدارای اختلال یادگیری ریاضی وجود ندارد اما با انجام اقداماتی، یک کودک می‌تواند ریاضیات را یاد بگیرد و در زندگی به کار گیرد. آموزش ویژه شامل روش‌های چند حسی و روش‌های مشابه می‌شود. بنابراین اقدامات زیر برای دانش آموز مبتلا به این ناتوانی مفید می‌باشد:
 

1. انجام بازی‌های ریاضی

 بازی‌های ریاضی که مفاهیم و تمرین‌ها را مرور می‌کنند، مفید هستند. زیرا در هنگام انجام بازی‌ها، کودکان همه چیز را لمس می‌کنند. ریاضیات لمسی یک روش خوب برای تدریس مفاهیم پایه (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) به کودکان است. روش لمسی، حتی برای کودکانی بدون ناتوانی ریاضی نیز، سودمندتر از سایر روش‌ها است.
 

2. استفاده از روش‌های دیداری

به دانش آموزان کمک کنید تا مسائل ریاضی را مجسم کنند. این روش‌ها شامل چیزهای ساده‌ای مانند کشیدن یک شکل یا نمودار می‌شود. کودکان را وادار کنید تا به تصاویر، نمودارها یا شکل‌های ارائه شده در کتاب توجه کنند. پیش از این که شروع به حل مسئله کنید، شکل‌ها را با صرف وقت برای دانش آموزان توضیح دهید.

3. کودک دارای اختلال یادگیری ریاضی را تشویق کنید که مسئله را با صدای بلند بخواند.

4. مثال‌هایی از مسائلی که پیش‌تر حل شده‌اند به کودک بدهید و از او بخواهید که در مورد مثال‌هایی از زندگی واقعی فکر کند.

5. برای این که کودک بتواند اعداد را به طور مرتب و درست روی خطوط نگه دارد، بهتر است که از کاغذ گراف استفاده کند.1

پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.mehrbrainclinic.com
3.www.honarehzendegi.com